دسترسی به این هوش مصنوعی برای افراد زیر 18 سال ممنوع می‌شود

دنیای هوش مصنوعی با سرعتی بی‌سابقه در حال گسترش است. میلیون‌ها کاربر از چت‌بات‌ها، تولیدکننده‌های تصویر و ابزارهای هوش مصنوعی در سراسر جهان استفاده می‌کنند. اما در هفته‌های اخیر، قانون‌گذاران تصمیم گرفتند مرزهای جدیدی برای استفاده از این فناوری تعیین کنند.

بر اساس قوانین تازه در چند کشور اروپایی و آسیایی، دسترسی به برخی از پلتفرم‌های هوش مصنوعی برای افراد زیر ۱۸ سال ممنوع شده است. هدف اصلی از این تصمیم، حفاظت از داده‌های شخصی و جلوگیری از آسیب‌های روانی احتمالی در میان کاربران نوجوان است.

هدف از اجرای محدودیت سنی در هوش مصنوعی

نهادهای نظارتی در اروپا و آسیا معتقدند که بسیاری از نوجوانان بدون آگاهی از خطرات، اطلاعات شخصی خود را در این پلتفرم‌ها وارد می‌کنند. این داده‌ها گاهی در مدل‌های هوش مصنوعی ذخیره می‌شوند و ممکن است بعدها برای آموزش سیستم‌ها مورد استفاده قرار گیرند.

به همین دلیل، سازمان‌های نظارتی مانند EDPC (کمیسیون حفاظت از داده‌های اتحادیه اروپا) از شرکت‌های بزرگ خواسته‌اند تا سیستم تأیید سن (Age Verification) را در پلتفرم‌های خود فعال کنند.

قانون جدید الزام می‌کند هر کاربری که می‌خواهد از سرویس‌های هوش مصنوعی استفاده کند، سن خود را به‌صورت دقیق و قابل تأیید اعلام نماید. این اقدام در واقع گامی مهم برای محافظت از نوجوانان در برابر محتوای نامناسب و خطرات امنیتی است.

کشورهایی که این قانون را اجرا کرده‌اند

چند کشور از جمله فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن و کره جنوبی این قانون را به مرحله اجرا رسانده‌اند. در ایتالیا، کاربران نوجوان تنها با اجازه والدین یا مؤسسات آموزشی می‌توانند از نسخه‌های محدودشده‌ی چت‌بات‌ها استفاده کنند.

در ژاپن نیز وزارت آموزش‌وپرورش با همکاری شرکت‌های فناوری در حال طراحی نسخه‌های ایمن‌تر و آموزشی از چت‌بات‌ها برای مدارس است.

کره جنوبی با جدیت بیشتری این محدودیت را اعمال کرده و پلتفرم‌های تولید تصویر و متن را موظف کرده است تا از ورود کاربران کم‌سن جلوگیری کنند.

⚙️ واکنش شرکت‌های هوش مصنوعی

پس از اعلام این قانون، شرکت‌های بزرگ فعال در حوزه‌ی هوش مصنوعی بلافاصله واکنش نشان دادند.

OpenAI اعلام کرد که در حال توسعه نسخه‌ای جدید به نام ChatGPT Teen است تا کاربران نوجوان بتوانند در محیطی امن‌تر از امکانات هوش مصنوعی استفاده کنند. این نسخه دارای فیلترهای محتوایی قوی‌تر و محدودیت در ذخیره داده‌های شخصی خواهد بود.

گوگل نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد که ابزارهای هوش مصنوعی موجود در محصولاتش مانند Bard و Google Workspace فقط برای کاربران بالای ۱۶ سال فعال خواهند بود.

از سوی دیگر، شرکت Meta (مالک اینستاگرام و فیسبوک) سیستم‌های پیشنهاد محتوا را برای حساب‌های نوجوانان غیرفعال کرده تا از تأثیرات منفی محتواهای تولیدشده توسط هوش مصنوعی بر روحیه کاربران جوان جلوگیری کند.

دیدگاه کارشناسان و تحلیلگران

کارشناسان فناوری معتقدند که این تصمیم بیشتر از آنکه محدودکننده باشد، حفاظتی و آموزشی است.

دکتر «مارکوس لیندر» از دانشگاه آکسفورد می‌گوید:

«هدف این تصمیم، جلوگیری از دسترسی بی‌رویه نوجوانان به فناوری‌هایی است که هنوز برای استفاده آزادانه آن‌ها آماده نشده‌اند. قانون‌گذاران می‌خواهند مطمئن شوند هوش مصنوعی بدون آسیب به رشد فکری نسل جوان مورد استفاده قرار گیرد.»

با این حال، برخی تحلیلگران باور دارند که به‌جای ممنوعیت کامل، بهتر است دولت‌ها روی آموزش دیجیتال، سواد رسانه‌ای و استفاده مسئولانه از فناوری تمرکز کنند.

چرا محدودیت برای نوجوانان ضروری است؟

بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد نوجوانان تمایل دارند از هوش مصنوعی برای انجام تکالیف، تولید محتوا و حتی سرگرمی استفاده کنند. اما نبود درک عمیق از عملکرد AI ممکن است باعث بروز مشکلاتی مانند وابستگی ذهنی، از دست رفتن خلاقیت و نقض حریم خصوصی شود.

از سوی دیگر، برخی از پلتفرم‌ها ممکن است به‌طور ناخواسته محتوای نامناسب یا اطلاعات نادرست ارائه دهند که برای کاربران کم‌سن خطرناک است.

با اجرای محدودیت سنی، شرکت‌ها مسئولیت بیشتری در قبال امنیت کاربران پیدا می‌کنند و والدین نیز می‌توانند با خیال راحت‌تری از حضور فرزندان خود در دنیای دیجیتال اطمینان داشته باشند.

وضعیت در ایران

در ایران هنوز قانون رسمی درباره‌ی محدودیت سنی برای استفاده از هوش مصنوعی وجود ندارد، اما بسیاری از مدارس خصوصی و مراکز آموزشی پیشرفته، استفاده از چت‌بات‌ها را برای انجام تکالیف محدود کرده‌اند.

کارشناسان داخلی پیشنهاد می‌کنند پیش از هر قانون‌گذاری، نسخه‌های بومی و ایمن از ابزارهای هوش مصنوعی در اختیار دانش‌آموزان قرار گیرد تا مهارت استفاده صحیح از فناوری در محیط‌های آموزشی شکل بگیرد.

آینده استفاده از هوش مصنوعی

محدودیت سنی برای استفاده از هوش مصنوعی، فصل جدیدی در سیاست‌گذاری فناوری ایجاد کرده است. این تصمیم یادآور این نکته است که نوآوری باید همراه با مسئولیت‌پذیری باشد.

به‌احتمال زیاد در سال‌های آینده، نسخه‌های ویژه‌ای از ابزارهای AI برای گروه‌های سنی مختلف عرضه خواهد شد تا کاربران بتوانند بر اساس نیاز و سطح درک خود از آن‌ها استفاده کنند.

جمع‌بندی

اعمال محدودیت سنی برای استفاده از هوش مصنوعی اقدامی هوشمندانه در مسیر حفاظت از آینده‌ی نسل دیجیتال است. این تصمیم نه‌تنها به حفظ امنیت داده‌ها کمک می‌کند، بلکه باعث می‌شود نوجوانان به شکل کنترل‌شده‌تری وارد دنیای هوش مصنوعی شوند.

با این حال، آموزش و فرهنگ‌سازی دیجیتال همچنان مهم‌ترین عامل در ایجاد رابطه‌ای سالم بین نوجوانان و فناوری‌های نوین است.